Wil jij leren schrijven of wil je beter weten wat je aan het lezen bent? In deze blog vertellen we je meer over motieven in een boek. Van motieven als patroon tot het verschil tussen motieven en thema’s.
Mocht je ooit een boek willen schrijven, dan moet je natuurlijk wel wat weten over schrijfstijl. Want waar begin je nu met schrijven en hoe moet een verhaal opgebouwd zijn? Er zijn veel verschillende schrijftermen en vandaag hebben we het over motieven. Zo spreek je in het dagelijks leven weleens over het motief van de moordenaar, maar hoe werkt dat nu door in een boek? Zijn dit soort motieven hetzelfde of niet? Je gaat erachter komen in dit artikel.
Wat betekent motief in het woordenboek?
In het woordenboek kan het woord motief drie verschillende betekenissen hebben. Wij zetten ze hier voor je op een rij met een voorbeeld:
1. Grond waarop je iets verdedigt, een drijfveer of een beweegreden.
‘Jan had een goed motief om berend te vermoorden. Zo wist hij zeker dat Berend degene was die zijn geld had gestolen.’
2. Door een kunstenaar uitgewerkt onderwerp
Wanneer een schrijver in het ene boek steeds een bepaald woord laat terugkomen heeft dat ook een motief. Dit zijn terugkerende patronen.
3. Design, patroon
‘Weet je wat ik wel zou willen zijn? Een bloemetjesgordijn’. Dan hebben we het over een bloemetjesmotief, dit kan op allerlei verschillende kledingstukken en met allerlei verschillende motiefjes.
Motief in de literatuur
Hierboven vertelde we het al een beetje. Maar dit is wanneer we een motief als schrijfterm gebruiken. Zo heb je een terugkerend element in een verhaal. Het kan zijn dat er een boekenreeks wordt geschreven en hier steeds in terugkomt dat dirk zo van appelgebak houdt. Dan is dit een terugkerend motief. Maar het kan ook zijn dat er steeds wordt gezegd: ‘Hij klikt zijn gesp los, en trekt zijn revolver sneller dan zijn schaduw’. Misschien ken jij dit motief wel van Lucky Luke. Zo zijn er dus een aantal motieven die je in het klein kan laten terugkeren. Maar het kan ook een stuk groter zijn dan dit.
Motief en thema niet hetzelfde
Goed om te weten is dat motieven en thema’s niet hetzelfde zijn. Zo kan het zijn dat je een bepaald thema terugvindt in een boek. Denk dan aan een herinnering van vroeger. Wanneer je in het boek dan terugleest dat een personage zo heerlijk op een bankje zit, dan kan dat het motief zijn om terug te denken aan het thema: die herinnering van vroeger.
Het is dus goed om deze twee van elkaar te onderscheiden. Een motief is vaak een aanleiding tot en dus niet het thema.
Welke motieven heb je?
Er zijn veel motieven te bedenken die kunnen leiden tot een thema of het doel van het boek. Het motief moet ervoor zorgen at je een eenheid krijgt in een boek en dat het niet allemaal losse verhalen zijn zonder een plot of een clue. Lezers zullen anders een boek lezen en denken: ‘dit gaat nergens over’. Een goede schrijver of auteur zal dus proberen om verschillende gebeurtenissen, personen en dialogen aan te brengen. Vaak ook in meerder patronen en verschillende motieven.
Abstracte motieven
Dit zijn motieven die jij misschien kent als gevoelens. In een boek kan je hiervoor bijvoorbeeld liefde, haat, verraad, wraak, eenzaamheid, schuld, oorlog, dood, boete of onmacht krijgen. Er zijn nog veel meer soorten abstracte motieven die worden gebruikt in een boek.
Leidmotief
Een leidmotief moet jou als lezer een bepaalde kant op sturen. Dit kan bijvoorbeeld zijn door steeds te noemen: ‘nadat Erik de pil neemt gaat hij weer zitten op de stoel. Jij weet na verloop van tijd dat Erik weer helemaal onder invloed foute dingen gaat doen. In veel gevallen is het leidmotief als uitgelegd eerder in het verhaal en is het een terugkomend element.
Klassieke motieven
Dit zijn eigenlijk gewoon opvallende elementen uit een al klassiek verhaal. In veel gevallen zijn dit klassieke boeken zoals sprookjes. Denk aan het assepoester motief waarbij je een ondergewaardeerde huismeid hebt die gepest wordt. Maar toch blijkt ze veel talenten te hebben. Voor klassieke motieven moet je het klassieke verhaal kennen voordat je het motief weet.
Wat zijn andere belangrijke elementen in een boek?
Je weet nu iets meer over motieven, maar bij het schrijven van een boek denkt de schrijver na over een aantal verschillende zaken. Zo moeten alle elementen goed zijn om ervoor te zorgen dat een boek fijn leesbaar is:
Perspectief en verteller
Het is belangrijk dat jij als lezer weet over wie het gaat zodat jij je nog beter kan inleven. Hiervoor zijn drie verschillende technieken. Het ik-perspectief, dit is wanneer jij alles schrijft vanuit één persoon en spreekt vanuit de ik-vorm. Hij/zij-perspectief, dit is wanneer je verteld als buitenstaander. Vaak is er dan nog wel een hoofdpersoon, maar is de schrijfstijl anders. Gecombineerd perspectief, dit is wanneer er door de vertellen vanuit meerdere perspectieven wordt verteld.
Ruimte
Waar speelt het verhaal zich af? Dit is een enorm belangrijk element om jou als lezer te kunnen trekken en meezuigen in het verhaal. Wanneer jij als lezer geen idee hebt waar je bent zal er minder een gevoel naar voren komen. Schrijvers zullen dus proberen altijd een locatie aan te houden die tot de verbeelding kan spreken.
Tijd
Wanneer speelt het verhaal zich af? Het kan zijn dat het lijkt alsof je in het verleden bent, maar ook in het heden of in de toekomst. Wanneer het zich afspeelt maakt voor jou een beeltenis voor wanneer het is en misschien wel wat voor kleding de personages dragen.
Thema
In veel gevallen kan je het thema van het boek al halen uit de kaft. Een thema kan zijn misdaad of misschien geschiedenis uit de tweede wereldoorlog. Eigenlijk door het thema van het boek te beschreven kan je een samenvatting van een zin maken.
Meer over boeken
Wil je nu meer weten over boeken? Wij schrijven regelmatig blogs over nieuwe auteurs, maar geven je ook inzichten in schrijfstijlen, thema’s en meer. Dus alles over boeken begint bij ons. Lees bijvoorbeeld het artikel over Anne Jacobs en haar bestseller series.
